Tuyên truyền, đẩy mạnh xóa bỏ tảo hôn, chăm sóc sức khỏe bà mẹ - trẻ em là nhiệm vụ cấp thiết trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang (ảnh Vũ Mừng)Thay đổi từ những buổi sinh hoạt cộng đồng
Chính sách dân số luôn giữ vai trò quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt tại vùng đồng bào DTTS, nơi còn gặp nhiều rào cản về điều kiện sống, tập quán và nhận thức. Thời gian qua, các địa phương vùng cao của tỉnh Tuyên Quang đã đổi mới phương thức tuyên truyền, đẩy mạnh xóa bỏ tảo hôn, chăm sóc sức khỏe bà mẹ - trẻ em và huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Nhờ vậy, công tác dân số tạo dấu ấn rõ nét, góp phần nâng cao chất lượng dân số và đời sống của nhân dân.
Thôn Sùng Là, xã Yên Minh (Tuyên Quang) có 85 hộ dân tộc Mông sinh sống, tỷ lệ hộ nghèo trên 60%. Trước đây, bà con còn duy trì nhiều phong tục lạc hậu như tảo hôn, kết hôn cận huyết thống. Không ít em mới 15 - 16 tuổi đã bỏ học lập gia đình, sinh con trong điều kiện kinh tế khó khăn, khiến vòng luẩn quẩn của đói nghèo tiếp tục kéo dài.
Đáng lo ngại hơn, tảo hôn gây nhiều hệ lụy trực tiếp đến sức khỏe bà mẹ và trẻ em. Trẻ vị thành niên mang thai có nguy cơ cao gặp các biến chứng sản khoa như băng huyết, sinh non, thiếu máu, thai chậm phát triển, thậm chí tử vong mẹ cao hơn gấp nhiều lần so với phụ nữ mang thai đủ tuổi.
Trẻ sinh ra từ các bà mẹ quá nhỏ tuổi dễ mắc suy dinh dưỡng, nhẹ cân, chậm phát triển trí tuệ; nếu kết hợp với hôn nhân cận huyết thống còn làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh, bệnh di truyền, gây gánh nặng lâu dài cho gia đình và xã hội. Những rủi ro này khiến việc chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ càng trở nên khó khăn trong điều kiện kinh tế hạn chế của vùng cao.
Nhận thức rõ tác động nặng nề của tình trạng này, chi bộ thôn Sùng Là, xã Yên Minh (Tuyên Quang) đã tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo Ban công tác Mặt trận và các đoàn thể triển khai tuyên truyền sâu rộng về chính sách dân số. Nội dung tuyên truyền được lồng ghép thường xuyên trong sinh hoạt chi bộ, họp thôn, sinh hoạt câu lạc bộ phụ nữ, thanh niên…, giúp người dân tiếp cận thông tin một cách tự nhiên và dễ hiểu.
Ông Mai Văn Quân, Bí thư Chi bộ thôn Sùng Là, chia sẻ: “Chúng tôi tuyên truyền đảng viên trước, rồi mỗi đảng viên đưa thông tin tới quần chúng. Đồng thời vận động người có uy tín trong thôn cùng tham gia. Những ví dụ cụ thể như trẻ tảo hôn không được cấp giấy khai sinh, không được đi học, không có thẻ bảo hiểm y tế… khiến người dân nhận ra tác hại và thay đổi nhanh hơn.”
Nhờ cách làm kiên trì, khéo léo, đến nay thôn Sùng Là đã xóa bỏ hoàn toàn tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ chủ động khám sức khỏe định kỳ, sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại; số ca sinh con thứ ba giảm rõ rệt qua từng năm, góp phần nâng cao chất lượng dân số và ổn định cuộc sống của bà con.
Thường xuyên tổ chức các buổi truyền thông, nói chuyện chuyên đề về hậu quả của tảo hôn, kết hôn cận huyết; lợi ích của việc sinh ít con và nuôi dạy con khoa học (ảnh Vũ Mừng)Nâng chất lượng dân số từ nhận thức đến hành vi
Tại xã Hoàng Su Phì (Tuyên Quang), công tác dân số được đưa vào nhiệm vụ trọng tâm trong lãnh đạo, chỉ đạo phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Chính quyền xã chỉ đạo Trạm Y tế phối hợp với các thôn bản tổ chức các buổi truyền thông, nói chuyện chuyên đề về hậu quả của tảo hôn, kết hôn cận huyết; lợi ích của việc sinh ít con và nuôi dạy con khoa học; kiến thức sức khỏe sinh sản; chăm sóc thai kỳ và trẻ sơ sinh.
Nhờ vậy, nhận thức của người dân có nhiều chuyển biến tích cực. Tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng giảm đáng kể; 75% cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại; trên 90% phụ nữ mang thai đi khám thai và sàng lọc trước sinh.
Chị Lý Thị Xuyên, dân tộc Dao ở xã Hoàng Su Phì, chia sẻ: “Được cán bộ phụ nữ và y tế tuyên truyền, gia đình tôi quyết định chỉ sinh hai con để chăm sóc cho tốt. Hai con sẽ được học hành đầy đủ, cuộc sống cũng đỡ vất vả hơn rất nhiều.”
Bên cạnh đó, các ngành, đoàn thể như Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên cũng tham gia mạnh mẽ vào công tác dân số. Nhiều mô hình, câu lạc bộ được duy trì hiệu quả: Câu lạc bộ phụ nữ không sinh con thứ ba, nuôi con khỏe - dạy con ngoan, câu lạc bộ cha mẹ…
Nâng cao chất lượng dân số vùng đồng bào DTTS không chỉ là nhiệm vụ trước mắt mà còn là chiến lược lâu dài cần sự chung tay của toàn xã hội (ảnh Vũ Mừng)Phát huy vai trò các tổ chức để đưa chính sách đến từng gia đình
Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Hoàng Su Phì (Tuyên Quang) là đơn vị tiêu biểu với nhiều hoạt động sáng tạo. Hằng tháng, các hội viên được cập nhật thông tin mới về chính sách dân số thông qua nhóm Zalo chung của Hội. Những thông điệp ngắn gọn, dễ hiểu được chi hội trưởng lan tỏa nhanh chóng đến từng hội viên.
Bà Hoàng Thị Thủy, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Hoàng Su Phì (Tuyên Quang) cho biết: “Chúng tôi duy trì đều đặn nội dung tuyên truyền qua các nhóm Zalo và các buổi sinh hoạt chi hội, câu lạc bộ. Nhờ vậy, tỷ lệ phụ nữ mang thai đến khám thai tại cơ sở y tế tăng, không còn trường hợp sinh con tại nhà như trước.”
Không chỉ trao đổi kiến thức về sức khỏe sinh sản, các câu lạc bộ còn trở thành nơi hỗ trợ nhau về tinh thần và vật chất, góp phần giảm gánh nặng cho các gia đình khó khăn. Những mô hình này tạo nên sự gắn kết trong cộng đồng, đồng thời nâng cao ý thức chấp hành chính sách dân số.
Nâng cao chất lượng dân số vùng đồng bào DTTS không chỉ là nhiệm vụ trước mắt mà còn là chiến lược lâu dài cần sự chung tay của toàn xã hội. Dù vẫn còn những khó khăn do điều kiện kinh tế và đặc thù văn hóa, nhưng với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước cùng nỗ lực của chính quyền và các đoàn thể, công tác dân số ở các xã vùng cao tỉnh Tuyên Quang đang đi đúng hướng.
Những chuyển biến rõ rệt trong nhận thức và hành vi của người dân cho thấy hiệu quả từ việc tuyên truyền thấm sâu, bền bỉ và phù hợp với từng cộng đồng. Đây cũng là nền tảng quan trọng để xây dựng vùng đồng bào DTTS phát triển văn minh, tiến bộ, hạnh phúc trong tương lai.
