Tất cả các khâu để hoàn thiện nhà trình tường đều được làm thủ công bằng tayTừ bao đời nay, người Mông đã xây dựng những ngôi nhà làm bằng kỹ thuật trình tường, nén đất thủ công trong khuôn gỗ để tạo nên những bức tường dày tới 40-50cm. Tường đất giữ ấm mùa Đông, mát mẻ mùa Hè, chống chọi tốt với khí hậu khắc nghiệt.
Việc dựng nhà trình tường bắt đầu từ khâu chọn đất. Đất phải dẻo, bám chắc, thường lấy từ vị trí đã được chọn theo kinh nghiệm dân gian. Sau khi san nền và đào móng, cả bản sẽ cùng góp công, người đào đất, người gùi, người sàng, người dựng khuôn...
Đàn ông trong bản vác đất, phụ nữ trình đất trong khuôn, mỗi người một việc, chung sức dựng nên ngôi nhà mớiTrên nền đất mới, hàng chục người cùng làm việc nhịp nhàng. Những người phụ nữ đứng trên cao, tay cầm chày gỗ nện đều từng lớp đất vào khuôn. Mỗi nhịp nện vang lên chắc khỏe như một khúc hát của núi rừng.
Ở phía dưới, đàn ông tiếp đất, đập nhỏ, trộn đều. Ông Vàng Sí Hùng cẩn thận dùng tấm gỗ đập đều lên mặt tường để làm phẳng, đồng thời gia cố thêm độ chắc cho bức trình.
Ông Hùng tỉ mỉ đập mặt tường, bí quyết giữ tường nhà bền đẹp với thời gianLàm nhà trình tường là việc của cả cộng đồng. Trẻ con xúm lại xem người lớn làm, người già hướng dẫn người trẻ. Thi thoảng, các chị em phụ nữ ngồi nghỉ uống nước, trò chuyện, khoảnh khắc giản dị giữa một ngày lao động đầy ý nghĩa.
Phút nghỉ ngơi mộc mạc, đậm chất vùng cao
Góp sức làm nhà, cả bản chung tayHoàn thành xong phần lớn ngôi nhà, gia đình ông Hùng dọn một bữa cơm mời mọi người. Bát rượu ngô chuyền tay, câu chuyện rôm rả bên mâm cơm nóng hổi như xua tan mỏi mệt.
Bữa liên hoan rộn ràng, tri ân những bàn tay đã cùng góp sức dựng nhà, thể hiện tình làng nghĩa xóm gắn bó của người MôngNhững ngôi nhà trình tường không chỉ là nơi sinh sống, mà còn là di sản văn hóa cần được gìn giữ. Không xi-măng, không máy móc, chỉ có kinh nghiệm được truyền qua nhiều thế hệ.
Một ngày dựng nhà trình tường là một ngày sống giữa không gian văn hóa sống động. Không chỉ là chuyện làm nhà, đó là cách người Mông gìn giữ văn hóa của tổ tiên, gắn bó với đất, và viết tiếp câu chuyện của chính mình giữa núi rừng đá xám.
