Đổi thay nhờ Chương trình MTQG Giảm nghèo bền vững ở Cán Tỷ

Xã biên giới Cán Tỷ có diện tích tự nhiên hơn 85km², với đường biên dài 5,7km. Toàn xã có 17 thôn, hơn 1.886 hộ với 9.824 nhân khẩu; trong đó có tới 1.213 hộ nghèo, chiếm hơn 64%. 

Đây là địa bàn sinh sống của 11 dân tộc anh em, trong đó đồng bào Mông chiếm đa số. Điều kiện sản xuất khó khăn, sinh kế chủ yếu dựa vào nông nghiệp nhỏ lẻ, nên việc triển khai hiệu quả Chương trình MTQG Giảm nghèo bền vững mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với địa phương.

Từ năm 2022–2025, xã Cán Tỷ được phân bổ hơn 10,9 tỷ đồng từ chương trình. Riêng Dự án 2 về đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo có hơn 4,1 tỷ đồng, được triển khai thành 9 mô hình cộng đồng với 399 hộ tham gia. Các mô hình được lựa chọn dựa trên điều kiện từng thôn, phù hợp với tập quán sản xuất của đồng bào, góp phần tạo ra hướng đi ổn định.

Gia đình ông Giàng Nhìa Páo, thôn Sán Trồ, là một trong những hộ được hỗ trợ phát triển chăn nuôi bò sinh sản. Nhận được con giống khỏe mạnh và hướng dẫn kỹ thuật, anh Páo phấn khởi chia sẻ: “Trước đây nhà không có vốn, chỉ dám nuôi vài con lợn. Nay được chương trình hỗ trợ, tôi có điều kiện nuôi bò lâu dài. Con đầu tiên đã sinh bê, tôi giữ lại để tăng đàn. Nuôi bò giúp gia đình yên tâm hơn vì có của để dành, sau này có việc lớn hay cần vốn cũng bán được.” 

Mô hình nuôi bò đang được bà con đánh giá phù hợp với điều kiện tự nhiên của xã, dễ chăm sóc, ít rủi ro và có khả năng nhân rộng cao.

Song song với hỗ trợ sinh kế, Dự án 5 về nhà ở cho hộ nghèo và cận nghèo cũng mang đến sự thay đổi rõ rệt trong đời sống người dân. Với tổng kinh phí 6,65 tỷ đồng, xã đã hỗ trợ xây mới 111 ngôi nhà và sửa chữa 81 ngôi nhà xuống cấp. 

Những căn nhà kiên cố mọc lên ở Đầu Cầu 2, Xín Suối Hồ, Sủa Cán Tỷ… không chỉ giúp người dân an cư mà còn là động lực để yên tâm sản xuất.

Anh Mua Mí De, người dân thôn Đầu Cầu 2 xúc động khi nói về căn nhà mới: “Nhà cũ lợp phên nứa, mùa mưa gió dột hết. Nhờ được Nhà nước hỗ trợ, gia đình tôi mới có căn nhà kiên cố thế này. Tết tới đây là cái Tết đầu tiên không còn nỗi lo căn nhà xuống cấp, không đảm bảo an toàn nữa. Có nhà mới, tôi càng muốn phát triển kinh tế để cuộc sống của gia đình ngày một tốt hơn”.

Với nhiều hộ nghèo ở vùng cao, việc được sống trong căn nhà an toàn không chỉ là hỗ trợ vật chất mà còn là điểm tựa tinh thần quan trọng. Một mái nhà kiên cố giúp người dân thoát khỏi nỗi lo canh cánh mỗi mùa mưa bão, không còn cảnh thấp thỏm khi gió lớn, mưa đá hay sạt lở bất ngờ. Ngôi nhà mới, cũng là dấu mốc để mỗi gia đình mạnh dạn tính đến những kế hoạch lâu dài hơn cho cuộc sống: yên tâm cho con cái đến trường, tập trung đầu tư chăn nuôi, trồng trọt và từng bước tích lũy cho tương lai.

Theo Chủ tịch UBND xã Cán Tỷ Vi Ngọc Tình, Chương trình được triển khai theo hướng “trúng – đúng – kịp thời”: Trúng nhu cầu, đúng đối tượng và kịp thời theo mùa vụ sản xuất. Ông Tình cho biết: “Trước đây, nhiều hộ còn tâm lý trông chờ, nhưng khi được hỗ trợ tham gia mô hình, bà con thay đổi rõ rệt. Người dân đã chủ động học kỹ thuật, biết tính toán hiệu quả kinh tế. Nhiều mô hình sau khi kết thúc hỗ trợ của Nhà nước đã tiếp tục phát triển thêm. Đây là tín hiệu rất tích cực đối với một xã còn nhiều khó khăn như Cán Tỷ”.

Việc triển khai chương trình cũng tạo ra sự thay đổi trong nhận thức của cộng đồng. Người dân bắt đầu quen với việc liên kết trong sản xuất, chia sẻ kinh nghiệm chăn nuôi, hỗ trợ nhau chăm sóc đàn bò, đàn lợn, mở rộng diện tích cỏ trồng. Một số mô hình như nuôi bò sinh sản, nuôi lợn hay nuôi ong lấy mật đang có xu hướng nhân rộng tại nhiều thôn.

Những căn nhà mới và những mô hình sinh kế hiệu quả đang góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển của Cán Tỷ so với các địa phương khác trong tỉnh. Tuy nhiên, để giảm nghèo bền vững, xã vẫn cần tiếp tục đầu tư hạ tầng sản xuất, mở rộng các tuyến đường giao thông liên thôn, hỗ trợ thêm cây, con giống phù hợp điều kiện vùng cao. Quan trọng hơn là nâng cao năng lực cho người dân, giúp họ tự tin tiếp cận khoa học kỹ thuật và chủ động thay đổi phương thức sản xuất.

Dù còn nhiều thách thức, nhưng điều dễ nhận thấy nhất ở Cán Tỷ hôm nay là sự đổi thay trong suy nghĩ và cách làm của người dân. Nhiều hộ không còn trông chờ vào hỗ trợ, mà coi nguồn lực từ chương trình như “vốn mồi” để phát triển kinh tế gia đình. 

Từ những căn nhà mới khang trang, những đàn bò đang sinh trưởng tốt, đến tinh thần chủ động của bà con trong sản xuất, tất cả đang tạo nên những chuyển động tích cực cho vùng biên giới.