Thủ tướng chia sẻ về những yếu tố định hình Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình

Trước đó, Thủ tướng Chính phủ đã chứng kiến TPHCM và Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) ra tuyên bố chung về sáng kiến thúc đẩy sản xuất thông minh và chuyển đổi công nghiệp có trách nhiệm tại Việt Nam.

Tiếp đó, ông Borge Brende, Chủ tịch điều hành WEF phát biểu ghi hình về định hướng chiến lược của WEF trong thúc đẩy chuyển đổi kép toàn cầu và tăng cường hợp tác với các quốc gia, trong đó có những hợp tác chiến lược với Việt Nam.

Trong chương trình đối thoại dài hơn 60 phút, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã trả lời nhiều câu hỏi về những vấn đề có ý nghĩa chiến lược từ điều phối viên Stephan Mergenthaler, Giám đốc điều hành của WEF.

Trả lời câu hỏi đầu tiên về những bài học trong quá khứ để hướng tới tương lai, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhắc lại câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Không có gì quý hơn độc lập, tự do" và cho biết trong 80 năm độc lập, Việt Nam có tới hơn 30 năm chiến tranh, 30 năm cấm vận. Việt Nam chủ trương gác lại quá khứ, tôn trọng khác biệt, khai thác điểm đồng, hướng tới tương lai để trở thành bạn tốt, đối tác tin cậy với tất cả các nước; do đó nhiều kẻ thù trước đây của Việt Nam đã trở thành đối tác chiến lược, đối tác chiến lược toàn diện ngày nay.

Mặt khác, Thủ tướng cho biết, ngành nông nghiệp, nền văn minh lúa nước đã giúp Việt Nam từ một nước nghèo nàn lạc hậu, kém phát triển, bị tàn phá sau chiến tranh trở thành nước đang phát triển, xóa đói giảm nghèo. Tiếp theo, công nghiệp đã giúp Việt Nam trở thành nước có thu nhập trung bình cao. Hiện nay, Việt Nam xác định khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số sẽ giúp Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.

"Slogan của chúng tôi là nhìn xa trông rộng, nghĩ sâu làm lớn. Mục tiêu 2045 rất thách thức nhưng không thể không làm, bởi Đảng Cộng sản Việt Nam không có mục tiêu nào khác là bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, nhân dân ngày càng ấm no, hạnh phúc", Thủ tướng nói.

Những yếu tố giúp Việt Nam chống chịu trong thế giới biến động

Trong câu hỏi thứ hai, điều phối viên đề nghị Thủ tướng – người vừa trở về từ Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Nam Phi – phân tích sâu hơn về những yếu tố giúp làm tăng khả năng chống chịu của Việt Nam trong một thế giới rất biến động.

Thủ tướng cho biết châu Phi là không gian phát triển rất lớn mà các nước, các đối tác trên thế giới có thể cùng các nước châu Phi khai thác tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh để phát triển. Mặt khác, châu Phi rất tự tin trong tổ chức Hội nghị G20 và các đoàn tham gia Hội nghị G20 thể hiện rất rõ tinh thần đoàn kết, thống nhất với châu Phi.

Theo Thủ tướng, chủ đề chính của Hội nghị G20 lần này là đoàn kết, bình đẳng, ổn định, phản ánh đúng những nhu cầu của thế giới hiện nay; bởi đoàn kết tạo ra sức mạnh, hợp tác để có lợi ích và đối thoại để củng cố lòng tin.

Hội nghị cũng chỉ ra những thách thức rất lớn của thế giới hiện nay: Sự phân cực về chính trị, phân tách về kinh tế, phân mảnh về thể chế, và phân hóa về phát triển. Tăng trưởng kinh tế thế giới chậm lại sau đại dịch COVID-19, nợ Chính phủ toàn cầu tăng cao; thương mại thế giới sụt giảm; đứt gãy các chuỗi cung ứng; sản xuất kinh doanh trì trệ; làm suy giảm công ăn việc làm, sinh kế của người dân… Cùng với đó là các vấn đề an ninh phi truyền thống như thiên tai, già hóa dân số, cạn kiệt tài nguyên, an ninh mạng, mặt trái của trí tuệ nhân tạo…

"Chúng ta phải chấp nhận những rủi ro này để nhìn thấy những thời cơ và thuận lợi. Những điều đáng lạc quan là, qua khó khăn, áp lực thì nhân loại cần nỗ lực hơn, phấn đấu cao hơn. Thứ hai, mặc dù phân cực, phân mảnh nhưng hòa bình, hợp tác, phát triển vẫn là xu thế chủ đạo. Thứ ba, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh là động lực phát triển mới, là sợi dây xuyên suốt, góp phần khắc phục những khó khăn, thách thức mà thế giới đang gặp phải. Về liên kết kinh tế, các nước cũng nỗ lực khắc phục sự thiếu hụt, đứt gãy cung ứng", Thủ tướng nhận định.

Thủ tướng nêu rõ, trong bối cảnh khó khăn, tăng trưởng kinh tế thế giới chậm lại, nhưng tăng trưởng kinh tế của Việt Nam lại tăng lên; nợ công thế giới tăng nhưng tỉ lệ nợ công của Việt Nam lại giảm xuống; quy mô nền kinh tế, GDP bình quân đầu người tăng lên. Quốc phòng, an ninh được giữ vững, chính trị, xã hội ổn định, vị thế quốc gia tăng lên.

Thủ tướng cho biết, những kết quả đó của Việt Nam là nhờ có Đảng Cộng sản lãnh đạo với mục tiêu lớn nhất là vì độc lập, tự do, ấm no, hạnh phúc của nhân dân; tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc; sức mạnh từ nhân dân và doanh nghiệp, nhân dân làm nên lịch sử; kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại; kiên trì con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, giữ vững độc lập, tự chủ, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất, hiệu quả.

5 nhóm giải pháp để chuyển đổi xanh, chuyển đổi số

Trong câu hỏi thứ ba, điều phối viên đề nghị Thủ tướng chia sẻ về vai trò của chuyển đổi kép (chuyển đổi số, chuyển đổi xanh) đối với Việt Nam.

Thủ tướng nhấn mạnh đây là yêu cầu khách quan, lựa chọn chiến lược, ưu tiên hàng đầu của Việt Nam trong quá trình phát triển nhanh, bền vững; số hóa và xanh hóa là hai mặt song song của một quá trình, có liên hệ mật thiết với nhau, thúc đẩy lẫn nhau.

Muốn chuyển đổi, trước hết phải nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của chuyển đổi kép; từ đó biến thành hành động, các giải pháp cụ thể, khả thi, hiệu quả, gồm 5 nhóm.

Theo đó, phải hoàn thiện thể chế, thể chế phải đi trước dẫn đường; Việt Nam đang nỗ lực biến thể chế từ điểm nghẽn thành lợi thế cạnh tranh quốc gia. Phát triển hạ tầng xanh, hạ tầng số, điển hình là hạ tầng năng lượng, hạ tầng điện, gồm nguồn điện xanh, tải điện xanh, phân phối điện xanh, sử dụng điện xanh, giá điện xanh; xây dựng cơ sở dữ liệu đúng, đủ, sạch, sống. Đào tạo nhân lực đáp ứng nhu cầu chuyển đổi; ứng dụng quản trị thông minh.

Đồng thời, phải có các cơ chế, chính sách để huy động nguồn lực, phải đẩy mạnh hợp tác công tư, khai thác hiệu quả nguồn lực Nhà nước, vốn Nhà nước có vai trò dẫn dắt, kích hoạt và huy động mọi nguồn lực xã hội, nguồn lực ngoài nhà nước, nguồn lực của doanh nghiệp, của người dân; đồng thời huy động nguồn lực bên ngoài, lấy nội lực là cơ bản, chiến lược, lâu dài, quyết định, ngoại lực là quan trọng và đột phá. Trong đó, về ngoại lực, Thủ tướng nêu rõ gồm hợp tác thu hút nguồn vốn, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực, quản trị…

Thủ tướng cho biết, Việt Nam đang quyết liệt triển khai 3 đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng, nhân lực. Theo đó, đột phá thể chế giúp tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, giảm chi phí tuân thủ; hạ tầng hiện đại để giảm chi phí đầu vào cho doanh nghiệp và tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu; đào tạo nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu chuyển đổi.

Phải huy động tổng lực các nguồn lực trong xã hội

Tiếp đó, trả lời câu hỏi về vai trò của các doanh nghiệp nhỏ và vừa, các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, Thủ tướng nhấn mạnh, trong quá trình phát triển, phải huy động tổng lực các nguồn lực trong xã hội, trong đó có các doanh nghiệp lớn, xuyên quốc gia, nhưng các doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng không kém quan trọng, đặc biệt là khi các doanh nghiệp này chiếm tới 95-97% tổng số doanh nghiệp của Việt Nam, đóng góp lớn cho tăng trưởng kinh tế, giải quyết việc làm và an sinh xã hội.

Vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân, xác định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế, trong đó có các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Các doanh nghiệp này cần thể chế thông thoáng, hạ tầng thông suốt và cần có chính sách đào tạo nguồn nhân lực, bồi dưỡng về quản trị cho họ. Ngoài khoảng 1 triệu doanh nghiệp, Việt Nam còn có khoảng 5 triệu hộ kinh doanh, cũng cần quan tâm để các hộ này phát triển thành doanh nghiệp.

Về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, Thủ tướng cho biết Việt Nam có nhiều chương trình, phong trào, hoạt động, chính sách khuyến khích điều này trong học sinh, sinh viên, hỗ trợ các hoạt động khởi nghiệp. Người dân Việt Nam nói chung và học sinh, sinh viên nói riêng đều đam mê với cái mới và muốn đóng góp cho đất nước.

"Từ cái gốc là lòng yêu nước, chúng tôi khuyến khích, hỗ trợ, đào tạo để đưa khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trở thành phong trào, xu thế và mong WEF góp phần vào việc này, nhất là trong những ngành mới nổi như trí tuệ nhân tạo, lượng tử, chip bán dẫn… Nhà nước phải kiến tạo, thanh niên phải tiên phong trong khởi nghiệp", Thủ tướng phát biểu.

Tầm nhìn ASEAN là tầm nhìn của thời đại

Trong câu hỏi tiếp theo, người điều phối đề nghị Thủ tướng chia sẻ về tầm nhìn dài hạn của ASEAN cũng như vai trò của ASEAN trong kinh tế toàn cầu.

Theo Thủ tướng, sự phát triển của Việt Nam không tách rời sự phát triển của khu vực; Đông Nam Á là khu vực năng động và là tâm điểm tăng trưởng trong nhiều thập kỷ vừa qua. Tuyên ngôn của ASEAN cho thấy tinh thần đoàn kết, thống nhất trong đa dạng, phát huy tối đa những giá trị cốt lõi, nền văn hóa đậm đà bản sắc của các nước.

Thủ tướng cho rằng, tầm nhìn ASEAN là tầm nhìn của thời đại, đó là phát triển nhanh và bền vững, năm 2045 trở thành khu vực phát triển. Muốn vậy, đoàn kết, thống nhất trong ASEAN là quan trọng nhất và muốn phát triển được thì phải có ổn định, do đó phải chấm dứt các xung đột.

Cùng với đó, phải hợp tác khai thác tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của mỗi quốc gia và biến thành lợi thế, cơ hội của cả khu vực.

Thứ ba, ASEAN phải tiến cùng thời đại, phát triển trụ cột khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, xanh hóa, số hóa. Theo đó, cần xây dựng cơ sở dữ liệu chung, kết nối để phát triển trí tuệ nhân tạo; hiện ASEAN đang xây dựng lưới điện chung và tiến tới xây dựng hạ tầng số chung.

Thứ tư, phải phát huy sự đa dạng văn hóa, khai thác tối đa điểm chung để biến văn hóa thành sức mạnh của ASEAN, phát triển công nghiệp văn hóa, công nghiệp giải trí, để những người hoạt động văn hóa sống được bằng nghề và người dân được hưởng thụ các giá trị văn hóa.

Mặt khác, ASEAN cần sự đoàn kết, giúp đỡ của cộng đồng quốc tế, các doanh nghiệp, phải đẩy mạnh hợp tác với các nước, tổ chức khu vực, quốc tế khác. Tinh thần là Nhà nước phải kiến tạo, hài hòa hóa thể chế giữa quốc gia, khu vực, thế giới, doanh nghiệp tiên phong, công tư đồng hành, đất nước phát triển, nhân dân và doanh nghiệp được thụ hưởng. Từ đó, xây dựng một khu vực ASEAN giàu có, hòa bình, thịnh vượng, đóng góp vào hòa bình, phát triển của thế giới.

Việt Nam sẵn sàng đóng vai trò cầu nối

Điều phối viên Stephan Mergenthaler đặt vấn đề, vai trò của Việt Nam như thế nào trong thúc đẩy tinh thần đối thoại trên tầm quốc tế, cũng là chủ đề chính tại WEF Davos sắp tới?

Thủ tướng nêu rõ, những vấn đề như sự phân cực về chính trị, phân tách về kinh tế, phân mảnh về thể chế, và phân hóa về phát triển đều rất cần đối thoại để củng cố lòng tin. Do đó, cần kích hoạt giá trị chung của các dân tộc trên thế giới; chỉ có đối thoại mới giải quyết được vấn đề mà không gây ra mất mát. Mọi xung đột phải giải quyết bằng đối thoại, bằng luật lệ, Hiến chương Liên Hợp Quốc.

Do đó, chủ đề "đối thoại" là rất quan trọng, rất cần thiết, mang tính hiệu triệu, tính động lực, tính lan tỏa rất cao, Thủ tướng nhấn mạnh.

Về vai trò của Việt Nam, Thủ tướng cho biết Việt Nam kiên trì đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ vì hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, đa phương hóa, đa dạng hóa, là bạn tốt, là đối tác tin cậy và là thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế. Việt Nam sẵn sàng đóng vai trò cầu nối, xây dựng, tham gia các chương trình đối thoại của quốc tế và khu vực để tham gia giải quyết các vấn đề như xung đột. Nhiều nước cũng đề nghị Việt Nam phát huy vai trò trong việc giúp những nơi chưa hiểu nhau có thể hiểu nhau.

Thủ tướng nhắc lại việc Hà Nội là nơi tổ chức cuộc gặp giữa Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un năm 2019. Các nhà lãnh đạo Việt Nam đã gặp cả Tổng thống Nga Putin và Tổng thống Ukraine Zelensky, với mục tiêu, quan điểm để các bên hiểu nhau hơn, xích lại gần nhau hơn, chia sẻ với những khó khăn của nhau.

Chính Việt Nam cũng là tấm gương trong gác lại quá khứ, tôn trọng khác biệt, khai thác điểm đồng, hướng tới tương lai, để đối thoại trên tinh thần công bằng, tôn trọng lẫn nhau.

"Trong chiến tranh, chúng tôi vẫn chiến đấu trên mặt trận nhưng cũng vẫn đối thoại trên bàn đàm phán để mang lại hòa bình, độc lập, tự chủ cho đất nước. Chúng tôi sẵn sàng cùng WEF và các đối tác để thúc đẩy đối thoại tại những nơi xung đột, những nơi còn có nghi ngờ, chưa có lòng tin để mang lại hòa bình, hợp tác và phát triển cho tất cả các nước, không người dân bị bỏ lại phía sau", Thủ tướng nói.

Tạo không gian sáng tạo hết mình cho người trẻ

Về nội dung chuẩn bị cho lực lượng lao động trẻ trước công cụ AI, Thủ tướng cho biết sự chuyển động của đất nước đòi hỏi sự chuyển động của tất cả mọi người. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, chuẩn bị cho Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, Việt Nam đã có nền tảng về chính sách, đường lối trên các lĩnh vực chiến lược, then chốt, quan trọng để chuẩn bị bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng, nhân dân hạnh phúc, ấm no, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội. Và trong tất cả các chủ trương này, con người vẫn là trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu, là nguồn lực và động lực phát triển, trong đó, có thế hệ trẻ.

Thủ tướng nêu rõ, phải giúp thế hệ trẻ nâng cao nhận thức về chuyển đổi xanh, chuyển đổi số; tạo cơ hội cho họ qua thể chế, khung khổ pháp lý để họ được cống hiến, thỏa sức sáng tạo, tiên phong trong chuyển đổi số; tạo nền tảng kiến thức, nâng cao trình độ cho thế hệ trẻ qua học tập, đào tạo; khuyến khích, hỗ trợ thế hệ trẻ trong khởi nghiệp như về thuế, phí, lệ phí, lãi suất tín dụng…; hỗ trợ trong đào tạo, tuyển dụng về lao động để thu hút những người có tài năng, năng lực; giúp kết nối với tuổi trẻ trên thế giới, chia sẻ kinh nghiệm về các thành công và thất bại…

"Tóm lại, phải vừa nâng cao nhận thức cho người trẻ, vừa làm cho họ tự tin, trang bị kiến thức, vừa hỗ trợ nguồn lực, vừa tạo không gian để họ sáng tạo, cống hiến hết mình, với tinh thần chấp nhận rủi ro, bảo vệ họ khi gặp rủi ro, để nếu gặp rủi ro cũng không gặp quá nhiều ảnh hưởng; tinh thần là lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ", Thủ tướng phát biểu.

Một lần nữa trân trọng cảm ơn WEF đã luôn đồng hành, hiểu, chia sẻ với Việt Nam, trong đó có hợp tác trong tổ chức Diễn đàn Kinh tế mùa Thu, Thủ tướng đề nghị hai bên quyết tâm cao hơn nữa, nỗ lực lớn hơn nữa, hành động quyết liệt hơn nữa, cùng chia sẻ về tầm nhìn, hành động và về kết quả; động viên nhau những lúc thuận lợi, thời cơ và khi có khó khăn; luôn tôn trọng nhau về trí tuệ, thời gian và sự quyết đoán đúng lúc; với tinh thần "nguồn lực bắt nguồn từ tư duy, động lực bắt nguồn từ đổi mới, sức mạnh bắt nguồn từ nhân dân".