Thủ tướng phát động phong trào cả nước thi đua xây dựng xã hội học tập

Sáng 10/6, tại Hà Nội, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Hội đồng Thi đua - Khen thưởng Trung ương đã phát động Phong trào "Cả nước thi đua xây dựng xã hội học tập, đẩy mạnh học tập suốt đời giai đoạn 2023 - 2030".

Chương trình phát động do Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì, phối hợp với Hội Khuyến học Việt Nam và các cơ quan liên quan tổ chức. Sự kiện được tổ chức trực tiếp kết hợp trực tuyến tới 63 điểm cầu tỉnh/thành phố trong cả nước.

Cùng tham dự lễ phát động có đồng chí Võ Thị Ánh Xuân - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch thứ nhất Hội đồng Thi đua-Khen thưởng Trung ương; Gs.Ts. Nguyễn Thị Doan - nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch nước, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam; các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh; lãnh đạo các bộ, ban, ngành, cơ quan Trung ương và địa phương, đại diện lãnh đạo các cơ sở giáo dục đại học, trường cao đẳng sư phạm, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn TP. Hà Nội.

Tại 63 điểm cầu của các tỉnh, thành phố có sự tham dự của đại diện lãnh đạo Tỉnh ủy, Thành ủy, UBND các tỉnh, thành phố và đại diện lãnh đạo các sở, ban ngành, các cơ sở giáo dục trên địa bàn.

Tại sự kiện, đại diện lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo, cùng một số bộ, ban, ngành, các tổ chức chính trị - xã hội, xã hội nghề nghiệp, tổ chức xã hội, các tỉnh, thành phố phát biểu hưởng ứng Phong trào thi đua. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng báo cáo về một số kết quả hoạt động xây dựng xã hội học tập và đề xuất các nội dung của Phong trào thi đua.

Hình thành mô hình xã hội học tập tới tận cấp xã

Năm 2005, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án "Xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2005 - 2010". Tiếp đó, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục phê duyệt Đề án "Xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2012 - 2020" và Đề án "Xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2021 - 2030".

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, việc triển khai các Đề án này đã mang lại nhiều kết quả quan trọng. Mạng lưới cơ sở giáo dục thường xuyên được củng cố và phát triển nhanh chóng về số lượng, đa dạng về mô hình, hoạt động mang lại hiệu quả thiết thực, đáp ứng tốt hơn nhu cầu học tập của người dân. Hiện cả nước có 17.459 cơ sở giáo dục thường xuyên, trong đó có 71 trung tâm giáo dục thường xuyên cấp tỉnh; 619 trung tâm giáo dục nghề nghiệp-giáo dục thường xuyên cấp huyện; 10.469 trung tâm học tập cộng đồng; 5.642 trung tâm ngoại ngữ-tin học; 658 cơ sở, trung tâm thực hiện giáo dục kỹ năng sống. Số lượng cơ sở giáo dục thường xuyên, tư thục tăng nhanh, đặc biệt là hệ thống trung tâm tin học, ngoại ngữ, đã hỗ trợ tích cực trong việc nâng cao trình độ ngoại ngữ, tin học cho học sinh, sinh viên, cán bộ, công chức, giáo viên và mọi người dân theo hướng xã hội hóa.

Trong 4 mục tiêu chính của Đề án "Xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2012 - 2020" đã đạt được 2 mục tiêu lớn là "Xóa mù chữ và phổ cập giáo dục", "Học tập để hoàn thiện kỹ năng sống, xây dựng cuộc sống cá nhân và cộng đồng ngày càng hạnh phúc hơn". Đến nay, 63/63 tỉnh/thành phố đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 1, trong đó 46/63 tỉnh/thành phố đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 2. 63/63 tỉnh/thành phố đã đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học mức độ 2 và đạt chuẩn phổ cập giáo dục THCS mức độ 1.

Một kết quả quan trọng khi thực hiện Đề án là hình thành được mô hình xã hội học tập ở cấp xã. Trong khi các nước xây dựng xã hội học tập ở cấp thành phố trở lên thì Việt Nam đã tiếp cận tới cấp nhỏ hơn là cơ sở và tạo động lực, huy động được người dân tham gia học tập. Cách làm riêng này đã được UNESCO và các quốc gia công nhận.

Bên cạnh những kết quả đạt được, thực tiễn cho thấy còn những hạn chế, rào cản xây dựng xã hội học tập ở Việt Nam. Nhận thức về công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập chưa đúng mức. Các hoạt động học tập suốt đời ở ngoài nhà trường chưa đa dạng, phong phú, điều kiện hoạt động còn nhiều khó khăn. Sự tham gia của các cơ sở giáo dục đại học trong công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập còn hạn chế...

Mọi công dân có trách nhiệm và quyền được học tập thường xuyên, học tập suốt đời

Phát biểu tại lễ phát động, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, học tập, làm việc, cống hiến và hưởng thụ là nhu cầu tất yếu, khách quan của mỗi cá nhân trong quá trình phát triển xã hội. Mọi công dân có trách nhiệm và quyền được học tập thường xuyên, học tập suốt đời, tận dụng mọi cơ hội học tập để trở thành công dân tốt, công dân số, công dân toàn cầu.

Với ý nghĩa đó và nhân Kỷ niệm 75 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc (11/6/1948 - 11/6/2023), chúng ta cùng nhau phát động phong trào "Cả nước thi đua xây dựng xã hội học tập, đẩy mạnh học tập suốt đời giai đoạn 2023 - 2030". Đây là phong trào quan trọng nhằm nâng cao nhận thức và hành động về xây dựng xã hội học tập, thúc đẩy việc học tập suốt đời cho mọi người dân.

Theo Thủ tướng, dân tộc Việt Nam ta là một dân tộc cần cù, hiếu học và luôn có nghị lực vươn lên trong cuộc sống. Truyền thống đó có từ thời xa xưa, tiêu biểu là tư tưởng tự học, tự lập, học tập suốt đời của thầy giáo Chu Văn An, tấm gương mẫu mực về tôn sư trọng đạo.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu - người anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới, từng căn dặn: "… Muốn biết thì phải thi đua học. Học không bao giờ cùng. Học mãi để tiến bộ mãi. Càng tiến bộ, càng thấy càng phải học thêm". Và chính Người cũng là một tấm gương vĩ đại, mẫu mực về tự học, tự rèn luyện, học tập suốt đời.

Phát huy truyền thống của dân tộc và thấm nhuần tư tưởng của Bác, đồng thời bám sát xu thế thời đại như UNESCO đã đề xướng "Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình"; những năm qua, sự nghiệp "trồng người" đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta. Giáo dục và đào tạo được xác định là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển. Công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập đã thu hút được sự quan tâm của toàn xã hội và phát triển mạnh mẽ cả về chiều rộng lẫn chiều sâu trên cả nước.

Nền giáo dục nước ta đã có những chuyển biến quan trọng; mạng lưới giáo dục được mở rộng trên khắp mọi miền đất nước, nhất là vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng dân tộc ít người; nhiều điểm yếu về giáo dục đã được khắc phục; có nhiều loại hình đào tạo phong phú, đa dạng, phù hợp, mang lại cơ hội học tập cho người dân ở mọi lứa tuổi.

Vai trò các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể và của xã hội, nhất là Hội Khuyến học được tăng cường, góp phần quan trọng vào việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Ý thức học tập suốt đời đã và đang thấm nhuần vào từng gia đình, từng dòng họ, từng khu dân cư, từng cơ sở đào tạo, từng vùng, miền... Nhiều phong trào dòng họ, làng, xã thi đua học tập được khôi phục và phát triển mạnh. Nhiều nơi đã xây dựng và duy trì có hiệu quả "Quỹ Khuyến học", có các hình thức tuyên dương, động viên, khen thưởng tinh thần học tập - một nét đẹp văn hóa, tạo nên phong trào to lớn, có sức lan tỏa rộng rãi.

Đã xuất hiện nhiều phong trào học tập ngoại ngữ, khiêu vũ của người cao tuổi ở thành phố; học kỹ năng trồng trọt, chăn nuôi ở nông thôn; lớp học trên ghe, thuyền cho các cháu làng chài miền sông nước; lớp học tiếng Việt cho người dân tộc thiểu số; lớp học tiếng Anh ở vùng cao do các thầy cô giáo dưới xuôi giảng dạy thông qua các phương tiện nghe nhìn; lớp học tình thương dành cho các cháu mồ côi, khuyết tật… Có nhiều làng trở thành hiện tượng xã hội như làng hội họa, làng của những nông dân chơi vĩ cầm, làng của những chị em quê lúa chơi kèn Tây, làng của văn hóa đọc, làng của chị em học và chơi bóng đá... Có những tấm gương cao niên nhiều năm liền kiên trì quyên góp sách, xây dựng thư viện, cổ vũ phòng trào đọc sách ở các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng khó khăn. Đặc biệt là phong trào học tập từ xa thông qua Internet thời kỳ dịch COVID-19.

Thủ tướng nhắc tới nhiều tấm gương người khuyết tật, điển hình như thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký, bằng nghị lực phi thường đã vượt qua số phận để đóng góp cho cộng đồng và xã hội; nhiều người cao tuổi trên 60, 70 tuổi vẫn hằng ngày cắp sách đến trường; thậm chí có những cụ 80, 90 tuổi, vượt qua cả tuổi tác để hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông, lấy bằng đại học, thạc sĩ để thỏa ước mơ của cuộc đời mà tuổi trẻ không có điều kiện thực hiện.

Thủ tướng nhấn mạnh: Đây thực sự là những mô hình mới, những tấm gương sáng về tinh thần học không bao giờ muộn, "học, học nữa, học mãi"; "Học để làm việc, làm người, làm cán bộ, học để phụng sự tổ chức, đoàn thể, phục vụ Tổ quốc, dân tộc và nhân loại", góp phần để đất nước ta đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử sau gần 40 năm đổi mới.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng ghi nhận, biểu dương những nỗ lực, cố gắng và nhiệt liệt chúc mừng những thành tựu mà các cấp, các ngành, các địa phương đã đạt được trong công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập; đặc biệt là vai trò quan trọng của ngành giáo dục và Hội Khuyến học Việt Nam.

Học tập để đưa đất nước sánh vai cường quốc năm châu

Theo Thủ tướng, chúng ta đang sống trong một thế giới không ngừng biến đổi nhanh chóng, kỷ nguyên toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đòi hỏi tri thức, hiểu biết, kỹ năng, tay nghề và khả năng thích ứng cao. Vì thế, vai trò của học tập, rèn luyện, tự trau dồi kiến thức, nâng cao trình độ đặc biệt quan trọng. Lời căn dặn của Bác Hồ "Thế giới tiến bộ không ngừng, ai không học là lùi" đến nay vẫn còn nguyên giá trị.

Thực tế đã chứng minh, không có quốc gia phát triển nào mà không bắt đầu từ giáo dục. Xu hướng học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập đã được chú trọng triển khai ở nhiều nước như Mỹ, Canada, Australia, Đức, Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản, Singapore, Israel… Đến nay đã có hơn 1.000 thành phố trên thế giới tham gia vào các sáng kiến "thành phố giáo dục, thành phố học tập".

Để tạo chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa trong xây dựng xã hội học tập, nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, bảo đảm mọi người dân đều bình đẳng trong học tập, Thủ tướng đề nghị tiếp tục quán triệt sâu sắc và triển khai hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về giáo dục, đào tạo, khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập, nhất là Chỉ thị số 11 ngày 13/4/2007 của Bộ Chính trị, Kết luận số 49 ngày 10/5/2019 của Ban Bí thư và Nghị quyết số 29 ngày 4/11/2013 của Trung ương... Xây dựng hệ thống giáo dục mở, đa dạng, linh hoạt, liên thông, hiện đại, công bằng, hội nhập, đáp ứng yêu cầu đặt ra trong tình hình mới. Nâng cao ý thức, trách nhiệm và hành động của các cấp, các ngành, các địa phương, các tổ chức xã hội và của từng người dân về vai trò của xã hội học tập và phong trào học tập suốt đời.

Cùng với đó, cần rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách về xây dựng xã hội học tập theo hướng đa dạng hóa, gắn học với hành, tài với đức, phù hợp với các đối tượng, từng địa phương thông qua các mô hình mới, các làm hay. Đẩy mạnh hoạt động của các cơ sở giáo dục, các thiết chế văn hóa cơ sở. Hỗ trợ các trung tâm học tập cộng đồng, nhất là ở biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Tạo điều kiện thuận lợi cho tất cả những ai có nhu cầu học tập đều được thỏa mãn. Hỗ trợ những người yếu thế, hết tuổi lao động, người nội trợ, người khuyết tật có điều kiện thuận lợi để học tập suốt đời.

Thủ tướng đề nghị, cần huy động sự chung tay đóng góp của toàn xã hội để tạo sức mạnh tổng hợp cả về nguồn lực, về vật chất, ý chí và quyết tâm, tạo đột phá trong phát triển xã hội học tập. Khuyến khích phát triển bình đẳng, theo quy định của pháp luật đối với các loại hình đào tạo, không phân biệt giữa công lập với ngoài công lập, liên doanh, liên kết. Tập trung củng cố hệ thống thư viện, bảo tàng, nhà văn hóa; hình thành các thư viện cố định và di động ở từng khối xóm, khu phố; khuyến khích văn hóa đọc ở mọi lứa tuổi, mọi tầng lớp Nhân dân. Phát triển các trung tâm học tập cộng đồng, hệ thống giáo dục thường xuyên. Xóa các vùng thiếu điện, thiếu sóng viễn thông, tạo điều kiện cho mọi người, mọi nhà tiếp cận Internet và các thành tựu công nghệ mới. Tăng cường chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin.

Đồng thời, xây dựng và phát huy hiệu quả vai trò của các quỹ, hương ước, quy ước trong dòng họ, cộng đồng, cơ quan, đơn vị để đẩy mạnh phong trào học tập suốt đời. Thực hiện tốt Chương trình "Đẩy mạnh các hoạt động phục vụ học tập suốt đời trong thư viện, bảo tàng, trung tâm văn hóa đến năm 2030". Có hình thức khen thưởng kịp thời đối với các cá nhân, tổ chức thực hiện tốt, có hiệu quả, lan tỏa tấm gương sáng đến mọi người.

Thủ tướng cũng đề nghị tăng cường tuyên truyền về phong trào và điển hình tiêu biểu, tạo động lực, truyền cảm hứng, phổ biến những mô hình hay, cách làm hiệu quả; tạo sự lan tỏa trong xã hội để khích lệ tinh thần nhà nhà học tập, người người học tập, thôn học tập, xã học tập, huyện học tập, tỉnh học tập, cả nước học tập. Khuyến khích, nhân rộng những tấm gương cần cù, kiên trì, say mê học tập, đổi mới sáng tạo. Coi trọng giá trị của tri thức, của hiểu biết, của nhân văn, nhân ái, vị tha, của giá trị tinh thần, sống có mục tiêu, lý tưởng. Bảo đảm tri thức phải đi cùng với văn hóa và đạo đức, góp phần xây dựng, phát triển và chấn hưng nền văn hóa Việt Nam; để cuộc sống có ý nghĩa hơn, hạnh phúc hơn.

"Chúng ta phải chung sức, đồng lòng với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, tạo động lực, truyền cảm hứng để nhà nhà học tập, người người học tập, xã hội học tập, cả nước học tập, học tập bất cứ nơi nào, khi nào có thể, học tập trong bất cứ lĩnh vực nào, học tập để hoàn thiện mình về "đức - trí - thể - mỹ", học tập để đổi mới sáng tạo, góp phần bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước hùng cường, thịnh vượng, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, học tập để không tự tin, không tự mãn, đưa đất nước sánh vai với các cường quốc năm châu, để chứng minh dân tộc ta, đất nước ta không thua kém bất cứ đất nước nào, dân tộc nào trên thế giới", Thủ tướng nhấn mạnh.

Thủ tướng lưu ý, cần đẩy mạnh hợp tác, học hỏi kinh nghiệm quốc tế trong việc xây dựng và phát triển xã hội học tập, ứng dụng công nghệ đào tạo mở, từ xa, xây dựng thành phố học tập; tiếp thu và phát triển những kiến thức mới trong các lĩnh vực khoa học công nghệ đang là xu thế của thế giới.

Nhân dịp này, Thủ tướng đề nghị và kêu gọi Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, xã hội nghề nghiệp, tổ chức xã hội, các đoàn thể, cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tích cực tham gia, cùng chung tay, đóng góp, hưởng ứng hoạt động khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập, góp phần hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Gs.Ts. Nguyễn Thị Doan - Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam trân trọng cảm ơn Thủ tướng Chính phủ đã phát động Phong trào "Cả nước thi đua xây dựng xã hội học tập, đẩy mạnh học tập suốt đời giai đoạn 2023 - 2030"; coi cuộc thi đua do Thủ tướng phát động là dấu ấn quan trọng, là động lực thúc đẩy toàn dân thi đua học tập nhằm nâng cao dân trí, bồi đắp tri thức để phát triển bền vững, đưa đất nước phát triển bằng tri thức và bằng sức sáng tạo của tất cả nhân dân Việt Nam trong thời kỳ mới.

Nhiệt liệt chào đón và hưởng ứng lời phát động thi đua của Thủ tướng Chính phủ, Hội Khuyến học Việt Nam sẽ triển khai cụ thể và phát động thi đua trong toàn hệ thống Hội Khuyến học Việt Nam nhằm góp phần thực hiện tốt Phong trào thi đua này, đưa dân tộc Việt Nam thành "Dân tộc thông thái" như mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.